Θεραπευτική με βότανα

απήγανος 

Απήγανος 

To αφέψημα του το έδιναν στη λεχώνα για να «καθαρίσει»

Αφιόνι

Ναρκωτικό. Το έδιναν στα παιδιά που είχαν κολικούς και δεν μπορούσαν να κοιμηθούν.

Αψηφιά

Την είχαν για ορεκτικό και δυναμωτικό.

Τα κλωνάρια της τα έβαζαν στο μαξιλάρι της λεχώνας και το αφέψημα της να το πιεί. 

Αμπελόφυλλο

Το τοποθετούσαν με την πάνω του επιφάνεια στα αποστήματα για να τα ανοί­ξουν.

Γάλα της συκιάς

Το έβαζαν στις πληγές για απολύμανση.  

Δυόσμος

Τον έβαζαν στις μασχάλες τους οι γυναίκες για να τους τραβηχτεί το γάλα. Το έβραζαν κι έπιναν το ζουμί του για το στομάχι (έλκος, γαστρίτις). Κλωνάρια δυόσμου έβαζαν στις γωνίες του σπιτιού για να διώχνουν τα μερμήγκια 
Δεντρολίβανο

Το έβραζαν και καθάριζαν τα ρούχα.

Κερατάκια (Καρπός ενός είδους τριφυλλιού)

Με αυτά διώχνανε τους ψύλλους. Τα τρυπούσαν και τα ένωναν με κλωστή. Μ' αυτό τον τρόπο έκαναν κολιέ και τα φορούσαν στο λαιμό των παιδιών για να διώχνει τους ψύλλους.

Κουκιά

Τα κοπανούσαν και τα χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία της διάρροιας.

Κολοκυθόσπορος

Αφιόνι

Τον χρησιμοποιούσαν σαν ανθελμινθικό, για τους σκώληκες του εντέρου.

Κουρμούζι

Το βράζανε και το πίνανε για τον βήχα. Ήταν «μαλαχτικό» στο βήχα. Οι σπόροι του φυτού αυτού ήταν μικροί, είχαν σχήμα καρδιάς με ρουμπινί χρώμα, (κΌυρμούζι = ρουμπινί χρώμα). Τοβράζανε και το δίνανε σαν ρόφημα όταν ξε­νυχτούσαν το νεκρό στις κηδείες.

Κοκκινόριζα

Το χόρτο αυτό έβγαζε άνθος σαν χωνάκι. Τη ρίζα του την έβραζαν με μαστίχα, κερί και λιβάνι και έκαναν αλοιφή που ήταν καλλυντικό για τα χέρια.

Κίνα

Τη φλούδα του τη μασούσαν για την ελονοσία. 

Καλαμποκιού μουστάκια

Τα βράζανε και το αφέψημα το είχαν για διουρητικό, για «να καθαρίζει τα νεφρά». Καπνός

Τα φύλλα του τα είχαν για απολυμαντικό. Τον κομμένο καπνό τον είχαν για αιμοστατικό. Τοέβαζαν στις πληγές για να σταματάει το αίμα. 

 Κεράτσα (Χαρούπια)

Τα χρησιμοποιούσαν για τη διάρροια.

Κρασοψυχιά (Κρασί και ψωμί)

Το έβαζαν πάνω στις εκχυμώσεις.
Κρεμμύδι

Αψιθιά

Σε συνδυασμό με το σκόρδο πίστευαν ότι έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία. Αλλά γνώριζαν επίσης ότι και τα δυο είναι βαριές τροφές για το στομάχι.

Παροιμίες:

-Το κρεμμύδι το ταχύ (το πρωί) κάνει τ' άντερο παχύ και ο σκάρτος (σκόρδο) την ημέρα δίνει στην καρτιάν αέρα.

-Το κρεμμύδι (ή το σκόρδο) το πρωί να το φας εσύ

Το μεσημέρι να το δώσεις στο φίλο σου και το βράδυ στον εχθρό σου.

Και οι Μακρηνολιβισιανοί, αλλά ιδιαίτερα οι Φαραλιώτες (Φαρέλια-μικρό χω­ριό κοντά στο Λιβίσι με Έλληνες και Τούρκους) φαίνεται έτρωγαν πολύ τα κρεμμύδια. Γνωστό και το τεράστιο κρεμμύδι της Φαρέλιας που έμεινε ζωντανό στη μνήμη των παλαιοτέρων μέχρι σήμερα. Να λοιπόν τι έλεγαν για τους Φαρα­λιώτες:

Ο καλός ο Φαραλιώτης ανεβαίνει στα βουνά για να τρώει τα κρεμμύδια πέντε-πέντε τη λουπιά (μπουκιά)

Σκόρδο(Λιβ. ο σκάρτος)

Έβαζαν το σκόρδο και το έστυβαν μέσα σε τουλουπάνι και το ζουμί του το έσταζαν στο αυτί. (Θεραπεία ωτίτιδας).

Χαμομήλι

Το έβραζαν και το έδιναν σε πολλές περιπτώσεις, όπως και σήμερα, σε πόνους της κοιλιάς, κρυολόγημα, στομάχι (γαστρίτιδες), επιπεφυκίτιδες κλπ.

Τσαουλιά (Φασκομηλιά)

Ήταν το πρωινό ρόφημα των Μακρηνολιβισιανών. Αλλά και όταν έρχονταν από τη δουλειά ή από την αγορά έβαζαν ένα κλωνάρι φασκομηλιάς, προπαντός ξερής, στο ποτήρι με το νερό για μυριστικό και έπιναν. Η φασκομηλιά ήταν ο πιο συνηθισμένος θάμνος στον κήπο του Λιβισιανού σπιτιού. (Άλλοι θάμνοι ήταν το δεντρολίβανο, η μυρτιά (μυρσίνη), αψηφιά, πατριάρχης (αρμπαρόριζα), σύμψυχο κλπ.).

Το αφέψημα της τσάουλιάς (φασκομηλιάς) το έλεγαν κι αυτό τσαουλιά και το υποκοριστικό του ήταν τσαουλέδιν όπως αναφέρεται στην εξής φράση:

«Τσαουλιέδιν και νερόν και σκοτίστην του μουρόν» (για το απαιτητικό, χαϊ­δεμένο παιδί). Η φασκομηλιά εκτός από τσαουλιά, λεγόταν και φουσκομηλιά και μοσχομηλιά.

Κίπερη (cyperus esculentus)

Κίπερη (cyperus esculentus)

Άγριο βότανο με κονδυλωτή ρίζα. Τη ρίζα αυτή την έβραζαν και με το ζουμί τους έλουζαν τα μαλλιά για να μην πέφτουν.

Σύμψυχον (ματζουράνα)

Το έβραζαν και το αφέψημα του το έπιναν για το στομάχι (γαστρίτιδες).

Πατριάρχης (Αρμπαρόριζα) (pelargonium gradiflorum)

Το αφέψημα τοΰτο το έδιναν όταν έρχονταν οι πόνοι (ωδίνες) στην έγκυο. Το μυρωδικό αυτό το έβαζαν και στο πετιμέζι (έψημα) και σε ορισμένα γλυκά.

Της πέρδικας τα ποδαράκια ή του ποντικού τα μουστάκια

Τα έτρωγαν ωμά για να τους φύγουν οι μυρμηγκιές.

Μολόχα (malva silvestris)

Αντίδοτο της τσουκνίδας. Την έτριβαν στα χέρια και στα πόδια εκεί όπου είχαν τσιμπηθεί από τσουκνίδα και έλεγαν: Έμπα μολόχα, έβγα τσουκνίδα, πολλές φορές.

Ροδιά

Το χυμό του ροδιού τον είχαν σαν δραστικό αντι διαρροϊκό φάρμακο όπως και του κυδωνιού. Επίσης τα φλούδια του ροδιού ή τα κλωνάρια της ροδιάς τα έβρα­ζαν και έπιναν το ζουμί τους για τη διάρροια.

Τσικουλτάκια

Τα κοπανούσαν και τα έβραζαν μαζί με δαφνοκούκουτσα, φύλλα καρυδιάς, κλωνάρια μυρτιάς και έλουζαν τα μαλλιά τους για να δυναμώσουν.

Λιναρόσπορος

Τον κοπανούσαν και μαζί με ζυμάρι, λάδι και ζάχαρη ή και σαπούνι τα έβαζαν πάνω στα αποστήματα για να ανοίξουν.

Τριαντάφυλλα

Έτσι έλεγαν τα πέταλα του άνθους. Έπαιρναν τα πέταλα aro μαγιάτικο τρι­αντάφυλλο τα έβραζαν και έπλεναν τα μάτια. (Θεραπεία επιπεφυκίτιδας).

Μυρσίνη (Μυρτιά)

Κοπανούσαν τα ξεραμένα φύλλα και τα έκαναν σκόνη. Τη χρησιμοποιούσαν σαν πούδρα για τα μωρά.

Λυγαριά

Τα κλωνάρια και τα άνθη της τα χρησιμοποιούσαν για το σκώρο.

Μούλπασι

Ήταν το λουλούδι του Επιτάφιου. Εκτός αυτού το έβραζαν και το ζουμί του το έπιναν για τη θεραπεία των πόνων της κοιλιάς.

Μαυροκούκκι

Το βράζανε και το πίνανε για τους πόνους της κοιλιάς. Επίσης το καβούρντι­ζαν, το έβαζαν σε ένα τουλουπάνι και το έβαζαν στον αφαλό για τη θεραπεία των πόνων της κοιλιάς.

Πάνειρας

Μ' αυτό έκαναν αφέψημα για τα νεφρά.

Τσεσμεζάνι

Ήταν ο καρπός ενός θάμνου, του τσαλτού, που φύτρωνε στα χαρίμια (φρά­χτες) του Λιβισιού. Ο καρπός αυτός είναι μικρά σπυράκια που τα κοπανούσαν, τα έκαναν σκόνη κι έπειτα τα περνούσαν από τουλουπάνι (τα κοσκίνιζαν). Τη σκόνη αυτή την έριχναν στα μάτια για τον καταρράκτη και τον πονόματο.

 σκυλλαρούδας  (mercurialis annua)

Της σκυλλαρούδας τα λαυκιά (Της σκυλλαρούδας τα καρώτα) (mercurialis annua)

Τα ξύνανε και κάνανε αλοιφές (μεχλέπια) για όλες τις πληγές. Αλοιφή Μεχλέπι ή Μεχλέμι για εγκαύματα και άλλες πληγές: Βάζουμε στο τηγάνι 1/2 ποτήρι λάδι ελιάς, 10 σπυριά μαστίχι και 1 κομμάτι κερί αγνό, μέλισσας.

Πιο μπροστά, σε μια λεκάνη με νερό ρίχνουμε 2 αυγά (μονάχα το ασπράδι), τα χτυπάμε και γίνονται αφρός. Βάζουμε το τηγάνι στη φωτιά και «καίμε» το λάδι με το μαστίχι και το κερί.

Αυτά όλα ανακατεμένα και ζεστά όπως είναι τα ρίχνουμε στη λεκάνη και γίνον­ται αλοιφή που τη μαζεύουμε σ' ένα ποτήρι ή αμπελόφυλλο.

Πηγή: Λαογραφικά Μάκρης και Λιβίσκου Λυκίας Μ. Ασίας-Μιχάλη Π. Δελησάββα